Giao dịch dân sự là những hành vi pháp lý của các cá nhân, tổ chức nhằm xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền và nghĩa vụ dân sự. Trong đó, hình thức của giao dịch dân sự đóng một vai trò quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến tính hợp pháp và hiệu lực của giao dịch. Hình thức của giao dịch dân sự được quy định trong Bộ luật Dân sự Việt Nam, đảm bảo rằng các giao dịch được thực hiện một cách rõ ràng, minh bạch và đúng pháp luật.

Hãy cùng Công ty Luật TNHH HDS tìm hiểu bài viết dưới đây

Khái Niệm Về Giao Dịch Dân Sự

Theo Điều 116 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch dân sự là hợp đồng hoặc hành vi pháp lý đơn phương làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự. Giao dịch dân sự bao gồm nhiều loại khác nhau như hợp đồng mua bán, hợp đồng thuê, hợp đồng vay, hợp đồng tặng cho, di chúc và nhiều loại giao dịch khác.

Vai Trò Của Hình Thức Giao Dịch Dân Sự

Hình thức của giao dịch dân sự có vai trò quan trọng trong việc xác định tính hợp pháp và hiệu lực của giao dịch. Các hình thức này đảm bảo rằng các giao dịch được thực hiện một cách minh bạch, rõ ràng, bảo vệ quyền lợi của các bên tham gia và giảm thiểu rủi ro tranh chấp pháp lý. Hình thức của giao dịch dân sự có thể được chia thành ba loại chính:

• Hình thức miệng: Các bên thỏa thuận và giao dịch thông qua lời nói.
• Hình thức văn bản: Giao dịch được lập thành văn bản, có thể có hoặc không có công chứng, chứng thực.
• Hình thức hành vi cụ thể: Giao dịch được thực hiện thông qua hành vi, hành động cụ thể của các bên tham gia.

Quy Định Về Hình Thức Của Giao Dịch Dân Sự

Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, hình thức của giao dịch dân sự có thể là lời nói, văn bản hoặc hành vi cụ thể. Tuy nhiên, đối với một số loại giao dịch, pháp luật yêu cầu phải được lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực. Cụ thể như sau:

• Giao dịch bằng lời nói: Các giao dịch này thường áp dụng cho các giao dịch đơn giản, giá trị nhỏ và không yêu cầu hình thức văn bản. Ví dụ, việc mua bán hàng hóa nhỏ lẻ, việc vay mượn tiền giữa các cá nhân.
• Giao dịch bằng văn bản: Đối với các giao dịch có giá trị lớn, phức tạp hoặc liên quan đến tài sản có đăng ký quyền sở hữu, pháp luật yêu cầu phải được lập thành văn bản. Ví dụ, hợp đồng mua bán nhà đất, hợp đồng cho thuê dài hạn, hợp đồng vay tiền có thế chấp.
• Giao dịch cần công chứng, chứng thực: Một số loại giao dịch theo quy định của pháp luật phải được công chứng hoặc chứng thực mới có giá trị pháp lý. Ví dụ, hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất, hợp đồng thế chấp quyền sử dụng đất, di chúc.

Các Hình Thức Giao Dịch Dân Sự

Hợp Đồng Mua Bán

• Mua bán nhỏ lẻ: Các giao dịch mua bán hàng hóa nhỏ lẻ có thể được thực hiện bằng lời nói hoặc hành vi cụ thể mà không cần văn bản.
• Mua bán tài sản có giá trị lớn: Đối với các tài sản có giá trị lớn như nhà ở, ô tô, hợp đồng mua bán phải được lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực theo quy định của pháp luật.

Hợp Đồng Thuê

• Hợp đồng thuê nhà ở: Theo quy định tại Điều 121 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng thuê nhà ở phải được lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.
• Hợp đồng thuê mặt bằng: Tùy thuộc vào giá trị và thời hạn thuê, hợp đồng thuê mặt bằng có thể cần lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.

Hợp Đồng Vay

• Vay tiền giữa cá nhân: Các giao dịch vay tiền giữa cá nhân với giá trị nhỏ có thể được thực hiện bằng lời nói hoặc văn bản mà không cần công chứng, chứng thực.
• Vay tiền có thế chấp: Đối với các giao dịch vay tiền có thế chấp tài sản, hợp đồng vay phải được lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực theo quy định của pháp luật.

 Di Chúc

• Di chúc miệng: Theo quy định tại Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015, di chúc miệng chỉ được công nhận khi người lập di chúc đang trong tình trạng nguy cấp về tính mạng và phải có ít nhất hai người làm chứng.
• Di chúc văn bản: Di chúc văn bản có thể do người lập di chúc tự viết hoặc nhờ người khác viết, nhưng phải có công chứng hoặc chứng thực để đảm bảo giá trị pháp lý.

Hệ Quả Pháp Lý Của Việc Không Tuân Thủ Hình Thức Giao Dịch Dân Sự

• Giao dịch vô hiệu: Theo quy định tại Điều 129 Bộ luật Dân sự 2015, nếu giao dịch dân sự vi phạm về hình thức mà pháp luật bắt buộc phải có, giao dịch đó có thể bị tuyên bố vô hiệu.
• Mất quyền lợi pháp lý: Các bên tham gia giao dịch có thể mất quyền yêu cầu cơ quan có thẩm quyền bảo vệ quyền lợi của mình nếu giao dịch không tuân thủ đúng hình thức pháp luật quy định.
• Rủi ro tranh chấp: Giao dịch không rõ ràng, không có văn bản hoặc không được công chứng, chứng thực dễ dẫn đến tranh chấp giữa các bên tham gia, gây khó khăn trong việc giải quyết tranh chấp.

Kết Luận

Hình thức của giao dịch dân sự là yếu tố quan trọng quyết định tính hợp pháp và hiệu lực của giao dịch. HDS  hy vọng việc hiểu rõ và tuân thủ các quy định pháp luật về hình thức giao dịch dân sự giúp bảo vệ quyền lợi của các bên tham gia, đảm bảo giao dịch được thực hiện một cách minh bạch, đúng pháp luật và giảm thiểu rủi ro tranh chấp pháp lý.