Khởi tố theo yêu cầu của bị hại là một khái niệm quan trọng trong lĩnh vực luật hình sự Việt Nam. Đây là một hình thức bảo vệ quyền lợi của người bị hại trong các vụ án hình sự, giúp họ có tiếng nói trong việc quyết định xem có nên khởi tố vụ án hay không khởi tố. Trong bài viết này, hãy cùng Công ty Luật TNHH HDS tìm hiểu khởi tố theo yêu cầu của bị hại được quy định như thế nào và các tội phạm nào có thể bị khởi tố theo yêu cầu này
Khái niệm khởi tố theo yêu cầu của bị hại
Khởi tố theo yêu cầu của bị hại là khi người bị hại yêu cầu cơ quan chức năng tiến hành điều tra, truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội. Quy định này thể hiện sự tôn trọng và bảo vệ quyền lợi của bị hại, cho phép họ tham gia vào quá trình tố tụng hình sự.
Quy định pháp luật về khởi tố theo yêu cầu của bị hại
Theo Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), không phải tất cả các tội phạm đều có thể khởi tố theo yêu cầu của bị hại. Điều 155 của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 sửa đổi bổ sung năm 2021 quy định rõ các tội phạm có thể khởi tố theo yêu cầu của bị hại, bao gồm những tội phạm mà nạn nhân có thể tự quyết định việc khởi tố hay không.
Các tội phạm khởi tố theo yêu cầu của bị hại
Dưới đây là một số tội phạm chỉ được khởi tố theo yêu cầu của bị hại:
Tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe của người khác
Ví dụ: Tội cố ý gây thương tích theo Khoản 1 Điều 134 Trong trường hợp nạn nhân không yêu cầu khởi tố, cơ quan điều tra sẽ không tiến hành việc khởi tố.
Tội xâm phạm nhân thân
Các tội như tội làm nhục người khác theo khoản 1 Điều 155 cũng được quy định là chỉ được khởi tố theo yêu cầu của bị hại.
Tội phạm về danh dự, nhân phẩm
Tội vu khống (Điều 156) cũng chỉ được khởi tố nếu nạn nhân có yêu cầu và người phạm tội thuộc khoản 1 Điều 156.
Quy trình khởi tố theo yêu cầu của bị hại
Quá trình khởi tố theo yêu cầu của bị hại thường diễn ra như sau:
Yêu cầu khởi tố
Người bị hại cần gửi đơn yêu cầu khởi tố đến cơ quan có thẩm quyền, thường là cơ quan điều tra hoặc Viện kiểm sát.
Cơ quan chức năng xem xét
Cơ quan điều tra sẽ xem xét đơn yêu cầu, đánh giá xem có đủ cơ sở để khởi tố hay không.
Điều tra, truy tố
Sau khi điều tra, nếu phát hiện có dấu hiệu tội phạm, cơ quan điều tra sẽ truy tố và chuyển hồ sơ sang Viện kiểm sát.
Quyền lợi của bị hại khi khởi tố
Khi khởi tố theo yêu cầu, bị hại có một số quyền lợi như:
- Được thông báo về tình hình điều tra: Bị hại có quyền biết các thông tin liên quan đến quá trình điều tra vụ án.
- Có quyền tham gia các phiên tòa: Bị hại có quyền tham gia và trình bày ý kiến trong phiên tòa.
Hạn chế và khó khăn
Tuy nhiên, cũng có một số hạn chế và khó khăn liên quan đến việc khởi tố theo yêu cầu của bị hại:
- Người bị hại có thể rút yêu cầu: Trong một số trường hợp, nếu nạn nhân rút yêu cầu khởi tố, cơ quan điều tra sẽ không tiếp tục xử lý.
- Quy trình phức tạp: Người bị hại có thể gặp khó khăn trong việc hoàn tất các thủ tục pháp lý cần thiết để yêu cầu khởi tố.
Kết luận
Khởi tố theo yêu cầu của bị hại là một cơ chế quan trọng giúp bảo vệ quyền lợi của người bị hại trong quá trình tố tụng hình sự. Việc hiểu rõ các quy định và quy trình liên quan sẽ giúp người dân nắm bắt tốt hơn quyền lợi và nghĩa vụ của mình. Nếu bạn gặp phải tình huống liên quan đến khởi tố theo yêu cầu của bị hại, hãy tìm hiểu kỹ lưỡng và cân nhắc nhờ đến sự trợ giúp của luật sư hoặc các cơ quan chức năng để được tư vấn và hỗ trợ.
