Trong trường hợp kết hôn sai quy định thì xử lý việc kết hôn trái pháp luật như thế nào? Bài viết dưới đây của Công ty Luật TNHH HDS sẽ cung cấp thông tin chi tiết về quy trình xử lý các trường hợp kết hôn trái pháp luật.
Kết hôn trái pháp luật là gì?
Kết hôn trái pháp luật là việc kết hôn vi phạm các điều kiện và quy định của pháp luật về hôn nhân. Một số trường hợp kết hôn trái pháp luật phổ biến bao gồm:
- Kết hôn khi chưa đủ tuổi: Nam chưa đủ 20 tuổi, nữ chưa đủ 18 tuổi.
- Kết hôn giữa những người có quan hệ huyết thống trực hệ: Kết hôn giữa những người cùng dòng máu trực hệ hoặc họ hàng trong phạm vi ba đời.
- Kết hôn khi đã có vợ hoặc chồng: Một trong hai người đã có vợ hoặc chồng hợp pháp.
- Kết hôn giả tạo: Kết hôn nhằm mục đích khác không phải xây dựng gia đình.
- Kết hôn do bị ép buộc, lừa dối: Một trong hai bên bị ép buộc hoặc lừa dối để đồng ý kết hôn.
Ai có quyền yêu cầu xử lý việc kết hôn trái pháp luật?
Theo quy định của pháp luật Việt Nam, người có quyền yêu cầu xử lý việc kết hôn trái pháp luật, bao gồm:
Người bị vi phạm
Người bị vi phạm là người bị ép buộc, lừa dối hoặc không tự nguyện trong việc kết hôn. Đây là người có quyền yêu cầu tòa án hủy bỏ cuộc hôn nhân do mình bị ép buộc, lừa dối.
Vợ hoặc chồng của người đang có vợ hoặc chồng
Nếu một trong hai người kết hôn đã có vợ hoặc chồng hợp pháp, vợ hoặc chồng hợp pháp của người đó có quyền yêu cầu tòa án hủy bỏ cuộc hôn nhân trái pháp luật này.
Người đại diện hợp pháp của người chưa đủ tuổi kết hôn
Ai là người có quyền yêu cầu hủy việc kết hôn trái pháp luật? Nếu một trong hai người kết hôn chưa đủ tuổi theo quy định của pháp luật, người đại diện hợp pháp của người đó (cha, mẹ, người giám hộ) có quyền yêu cầu tòa án hủy bỏ cuộc hôn nhân này.
Cơ quan, tổ chức có thẩm quyền
Cơ quan, tổ chức có thẩm quyền bao gồm:
- Viện Kiểm sát nhân dân: Là cơ quan có thẩm quyền yêu cầu tòa án hủy bỏ cuộc hôn nhân trái pháp luật nếu phát hiện có vi phạm.
- Ủy ban nhân dân cấp xã, phường, thị trấn: Có thẩm quyền yêu cầu tòa án hủy bỏ cuộc hôn nhân trái pháp luật nếu phát hiện có vi phạm trên địa bàn quản lý.
- Các cơ quan, tổ chức khác theo quy định của pháp luật: Các tổ chức bảo vệ quyền lợi trẻ em, phụ nữ, người khuyết tật có thể yêu cầu hủy kết hôn trái pháp luật nếu có căn cứ và quyền lợi bị xâm phạm.
Cơ quan có thẩm quyền xử lý kết hôn trái pháp luật
Theo quy định tại khoản 1 Điều 11 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, việc kết hôn trái pháp luật có thể bị xử lý bởi các cơ quan có thẩm quyền, bao gồm:
- Tòa án nhân dân: Là cơ quan có thẩm quyền quyết định hủy kết hôn trái pháp luật.
- Viện kiểm sát nhân dân: Là cơ quan giám sát việc tuân thủ pháp luật và có quyền yêu cầu hủy kết hôn trái pháp luật.
- Ủy ban nhân dân cấp xã, phường, thị trấn: Có thẩm quyền yêu cầu tòa án hủy kết hôn trái pháp luật nếu phát hiện có vi phạm trên địa bàn quản lý.
Xử lý kết hôn trái pháp luật
Trường hợp hai bên kết hôn trái pháp luật vẫn không có đủ các điều kiện kết hôn tại thời điểm Tòa án giải quyết
Theo khoản 3 Điều 4 Thông tư liên tịch 01/2016/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP, trường hợp hai bên đã đăng ký kết hôn nhưng tại thời điểm Tòa án giải quyết hai bên kết hôn vẫn không có đủ các điều kiện kết hôn quy định tại Điều 8 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 thì thực hiện như sau:
- Nếu có yêu cầu hủy việc kết hôn trái pháp luật thì Tòa án quyết định hủy việc kết hôn trái pháp luật;
- Nếu một hoặc cả hai bên yêu cầu ly hôn hoặc yêu cầu công nhận quan hệ hôn nhân thì Tòa án bác yêu cầu của họ và quyết định hủy việc kết hôn trái pháp luật.
Trong các trường hợp trên thì Tòa án áp dụng quy định tại Điều 12 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 để giải quyết hậu quả pháp lý của xử lý việc kết hôn trái pháp luật.
Trường hợp cả hai bên kết hôn đã có đủ điều kiện kết hôn tại thời điểm Tòa án giải quyết
Khoản 2 Điều 11 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, khoản 2 Điều 4 Thông tư liên tịch 01/2016/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP quy định nếu tại thời điểm kết hôn, hai bên kết hôn không có đủ điều kiện kết hôn nhưng sau đó có đủ điều kiện kết hôn quy định tại Điều 8 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 thì Tòa án xử lý như sau:
- Nếu hai bên kết hôn cùng yêu cầu Tòa án công nhận quan hệ hôn nhân thì Tòa án quyết định công nhận quan hệ hôn nhân đó kể từ thời điểm các bên kết hôn có đủ điều kiện kết hôn.
- Nếu một hoặc hai bên yêu cầu hủy việc kết hôn trái pháp luật hoặc có một bên yêu cầu công nhận quan hệ hôn nhân hoặc có một bên yêu cầu ly hôn còn bên kia không có yêu cầu thì Tòa án quyết định hủy việc kết hôn trái pháp luật.
Trường hợp có đơn khởi kiện, đơn yêu cầu Tòa án giải quyết thì quyền, nghĩa vụ của cha, mẹ, con; quan hệ tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng giữa các bên từ thời điểm kết hôn đến thời điểm hủy việc kết hôn trái pháp luật được giải quyết theo quy định tại Điều 12 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014.
Trường hợp hai bên cùng yêu cầu Tòa án cho ly hôn hoặc có một bên yêu cầu ly hôn còn bên kia yêu cầu công nhận quan hệ hôn nhân thì Tòa án giải quyết cho ly hôn. Trong trường hợp này:
- Quyền, nghĩa vụ của cha, mẹ, con từ thời điểm kết hôn đến thời điểm ly hôn được giải quyết theo quy định về quyền, nghĩa vụ của cha, mẹ, con khi ly hôn;
- Quan hệ tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng giữa các bên từ thời điểm kết hôn đến trước thời điểm đủ điều kiện kết hôn được giải quyết theo quy định tại Điều 16 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014;
- Quan hệ tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng giữa các bên từ thời điểm đủ điều kiện kết hôn đến thời điểm ly hôn được giải quyết theo quy định tại Điều 59 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014.
Hậu quả pháp lý của việc hủy kết hôn trái pháp luật
Xử lý việc kết hôn trái pháp luật sẽ dẫn đến một số hậu quả pháp lý sau đây:
Hủy bỏ tư cách vợ chồng
Quyết định hủy kết hôn sẽ dẫn đến việc hủy bỏ tư cách vợ chồng của hai bên. Cả hai bên sẽ không còn được coi là vợ chồng hợp pháp theo pháp luật.
Phân chia tài sản
Tòa án sẽ giải quyết việc phân chia tài sản chung của hai bên theo nguyên tắc:
- Tài sản riêng: Mỗi bên giữ lại tài sản riêng của mình.
- Tài sản chung: Tài sản chung sẽ được phân chia theo thỏa thuận của hai bên hoặc theo quyết định của tòa án nếu không đạt được thỏa thuận.
Quyết định quyền nuôi con
Nếu hai bên có con chung, tòa án sẽ quyết định về quyền nuôi con, cấp dưỡng và thăm nom con theo nguyên tắc bảo vệ quyền lợi tốt nhất cho con.
Các biện pháp xử lý đối với hành vi kết hôn trái pháp luật
Ngoài việc hủy kết hôn, pháp luật còn quy định một số biện pháp xử phạt đối với hành vi kết hôn trái pháp luật, bao gồm:
Xử phạt hành chính
Người vi phạm có thể bị xử phạt hành chính theo quy định của pháp luật. Mức phạt cụ thể phụ thuộc vào tính chất và mức độ vi phạm, bao gồm:
- Phạt tiền: Mức phạt tiền có thể từ vài trăm nghìn đồng đến vài triệu đồng tùy thuộc vào hành vi vi phạm.
- Cảnh cáo: Đối với các hành vi vi phạm nhẹ, người vi phạm có thể bị cảnh cáo và yêu cầu cam kết không tái phạm.
Truy cứu trách nhiệm hình sự
Trong một số trường hợp nghiêm trọng, người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Điều này bao gồm:
- Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản: Nếu việc kết hôn giả tạo nhằm mục đích chiếm đoạt tài sản.
- Tội cưỡng ép kết hôn: Nếu việc ép buộc người khác kết hôn gây hậu quả nghiêm trọng.
Các biện pháp khắc phục hậu quả
Người vi phạm có thể bị yêu cầu thực hiện các biện pháp khắc phục hậu quả, bao gồm:
- Bồi thường thiệt hại: Bồi thường thiệt hại về vật chất và tinh thần cho người bị hại.
- Khôi phục quyền lợi hợp pháp: Khôi phục quyền lợi hợp pháp của người bị vi phạm, chẳng hạn quyền nuôi con, tài sản chung,…
Lưu ý khi xử lý việc kết hôn trái pháp luật
- Tuân thủ quy trình pháp lý: Người yêu cầu và các bên liên quan cần tuân thủ quy trình pháp lý và nộp hồ sơ đúng nơi quy định.
- Chuẩn bị đầy đủ bằng chứng: Để tòa án chấp nhận yêu cầu hủy kết hôn, người yêu cầu cần chuẩn bị đầy đủ bằng chứng và tài liệu chứng minh việc kết hôn trái pháp luật.
- Tìm kiếm sự hỗ trợ pháp lý: Nếu cần, người yêu cầu có thể tìm kiếm sự hỗ trợ từ các luật sư hoặc cơ quan bảo vệ quyền lợi để đảm bảo quyền lợi của mình được bảo vệ.
Xử lý việc kết hôn trái pháp luật là một biện pháp pháp lý quan trọng nhằm bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan và đảm bảo tính hợp pháp của hôn nhân. Hy vọng bài viết này HDS đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về quy trình xử lý các trường hợp kết hôn trái pháp luật.
Nếu có bất kỳ câu hỏi nào liên quan đến quy trình xử lý việc kết hôn trái pháp luật bạn nên tìm kiếm sự tư vấn từ các chuyên gia pháp lý để được hỗ trợ và giải đáp kịp thời.
Thông tin liên hệ
